Cohabitation légale ou de fait : qu'en est-il du droit successoral ?

Vous cohabitez légalement ou de fait ?  Sachez alors que cela a un impact sur ce que votre partenaire cohabitant héritera de vous.  Découvrez ici les différences qui existent dans le droit successoral entre la cohabitation légale et de fait.

MA21409
In dit artikel

    Le droit successoral pour le partenaire cohabitant légal

    Qu'est-ce que la cohabitation légale ?

    Il est possible de cohabiter légalement depuis 2000. Pour être considéré comme cohabitant légal, il faut faire une déclaration de cohabitation légale auprès de l'officier de l'état civil. Il doit toujours s'agir de deux personnes. Pour pouvoir cohabiter légalement, on ne peut pas être marié ni cohabiter de fait avec une autre personne. La loi n'impose aucune restriction quant à la relation entre les deux partenaires. Cela signifie, par exemple, que la cohabitation légale est parfaitement possible pour un couple, mais également pour deux membres d'une même famille ou deux amis.

     

    De quoi le partenaire cohabitant légal hérite-t-il ?

    Les cohabitants légaux bénéficient d'un droit successoral limité. Celui-ci leur permet d'hériter automatiquement. Le droit successoral stipule en effet qu'indépendamment des autres héritiers impliqués dans la succession, le partenaire cohabitant légal survivant hérite toujours de l'usufruit de l'habitation familiale et du contenu.

    Concrètement, cela signifie que le partenaire survivant peut continuer d'occuper l'habitation jusqu'à son décès, et qu'il a même droit aux revenus locatifs s'il décide de louer l'habitation familiale. En vertu du droit successoral, la nue-propriété de l'habitation familiale et la pleine propriété des autres biens (argent, seconde résidence…) reviennent aux autres héritiers légaux. De nus-propriétaires, ils deviennent pleins propriétaires de l'habitation familiale au décès du partenaire survivant. En tant que partenaire cohabitant légal survivant, vous ne pouvez pas décider seul de vendre l'habitation familiale. Comme pour les conjoints mariés, les nus-propriétaires ne peuvent pas demander la conversion en pleine propriété de l'habitation familiale et de son contenu.

    Le partenaire cohabitant légal survivant bénéficie donc d'un droit successoral limité.  Limité, parce qu'un conjoint hérite de l'usufruit de la totalité de la succession (et pas seulement de l'habitation familiale et de son mobilier).  Si vous souhaitez léguer à votre partenaire plus que l'usufruit de l'habitation familiale et de son mobilier, vous devez vous marier, ou recourir à une autre solution (comme une donation, un testament, une clause d'accroissement ou une assurance-vie). Lisez ceci pour savoir ce qu'il en est du droit successoral pour les couples mariés.

    Ce droit successoral limité entre cohabitants légaux ne s'appliquera pas si vous cohabitez légalement avec l'un de vos descendants (enfants, petits-enfants ou arrière-petits-enfants). En effet, le but recherché n'est pas qu'une veuve par exemple cohabite légalement avec son fils ou sa fille dans le seul but de pouvoir lui transmettre l'habitation familiale en éludant les droits de succession. Mais le droit successoral sera bien d'application si vous cohabitez légalement avec votre sœur ou votre tante par exemple.

    Important à savoir : pour les cohabitants légaux, il n'existe pas de réserve successorale. Chacun des deux partenaires peut donc limiter la part d'héritage de l'autre, ou même la lui supprimer entièrement.
     

    Erfrecht feitelijk samenwonende partner

    Wat is feitelijk samenwonen?

    Feitelijk samenwonen betekent samenwonen op hetzelfde adres. Feitelijk samenwonen is breed toegankelijk. Het kan voor twee, maar evengoed voor meerdere personen. Het is perfect mogelijk dat de samenwoners partners of vrienden zijn, of een familieband hebben. Hier moet je geen verklaring afleggen bij de burgerlijke stand. Indien nodig kan de samenwoning wel afgeleid worden uit het bevolkingsregister aangezien de partners hetzelfde domicilieadres hebben. Er zijn dus geen formaliteiten verbonden aan het feitelijk samenwonen.

     

    Wat erft een feitelijk samenwonende partner?

    Tussen feitelijk samenwonende partners bestaat er geen wettelijk erfrecht en dus evenmin een bescherming van de gezinswoning. In principe erft de overlevende feitelijk samenwonende partner dus niks. Als je jouw langstlevende feitelijk samenwonende partner toch iets wil nalaten, moet je zelf de nodige stappen ondernemen en dien je een beroep te doen op technieken die afwijken van het wettelijk erfrecht, zoals een testament opstellen ten gunste van jouw feitelijk samenwonende partner of samen een woning aankopen met een aanwasbeding. Doe je dit niet, dan gaat alles naar de wettelijke erfgenamen van jouw overleden feitelijk samenwonende partner.

     

    Hoeveel bedraagt de erfbelasting bij wettelijk en feitelijk samenwonenden?

    Op het vlak van tarieven inzake erfbelasting is er in Vlaanderen een gelijkschakeling tussen echtgenoten, wettelijk samenwonenden en feitelijk samenwonenden die minimaal één jaar feitelijk samenwonen. Zij betalen de meest voordelige tarieven inzake erfbelasting en bovendien betaalt de langstlevende partner geen erfbelasting op de eerste schijf van 50.000 euro roerend vermogen. Ook moet je als partner geen erfbelasting betalen op wat je ontvangt in de gezinswoning als je gehuwd was, wettelijk of minimaal drie jaar feitelijk samenwoonde in Vlaanderen. Lees hier meer over de erfbelasting in Vlaanderen.

    Ook in Brussel worden gehuwden, wettelijk samenwonenden en feitelijk samenwonenden op dezelfde manier behandeld inzake erfbelasting. Zo wordt er onder andere in een voordelig tarief voor de gezinswoning voorzien.

    In Wallonië genieten gehuwden en wettelijk samenwonenden voordelige tarieven inzake erfbelasting. Dit geldt evenwel niet voor feitelijk samenwonenden. Ook wat de gezinswoning betreft, is er een verschil tussen gehuwden en wettelijk samenwonenden enerzijds en feitelijk samenwonenden anderzijds. Die laatsten moeten in Wallonië erfbelasting betalen op de gezinswoning, terwijl dat niet geldt voor gehuwden en wettelijk samenwonenden.

     

    Hoe kan je de nalatenschap voor wettelijk en feitelijk samenwonenden vergroten?

    Wil je dat jouw wettelijk samenwonende partner meer krijgt dan het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel? Of wil je jouw feitelijk samenwonende partner iets nalaten? Dan moet je actie ondernemen en een beroep doen op een schenking, testament, aanwasbeding of levensverzekering.

     

    Lees hier hoe samenwonenden elkaar kunnen beschermen bij een overlijden.


     

     

    Vous voulez en savoir plus sur succession?

    Deel dit artikel