Hoe kan ik een erfenis verwerpen of weigeren?

Waarom een erfenis weigeren?

De motivatie hiervoor kan divers zijn. De eerste, meest voorkomende reden is van financiële aard: de erfenis bestaat niet uit geld, maar uit schulden. Niemand betaalt graag de schulden van een ander. In dat geval is het veiliger de erfenis te weigeren. Lees hier meer over kosten bij successie of een erfenis.

Maar erfenissen worden soms ook om emotionele redenen geweigerd. De begunstigde had bijvoorbeeld een moeilijke relatie met de overledene en wenst daarom na zijn dood niets van de erflater te ontvangen. Elke erfgenaam heeft het recht een erfenis te aanvaarden of te weigeren.

Hoe weiger je een erfenis?

Een erfenis verwerpen is niet moeilijk. Je kan hiervoor bij de notaris terecht. Deze procedure kost tussen 25 en 100 euro, maar is gratis als de netto-activa van de successie lager liggen dan  5.219,21 euro. Het is de bedoeling dat de notaris de potentiële erfgenaam begeleidt bij het maken van de juiste keuze.

De verklaring van weigering wordt opgenomen in een bijzonder register. De weigering kan persoonlijk gebeuren of bij volmacht. Wanneer iemand een erfenis verwerpt, komt de volgende erfgenaam in rang in zijn plaats, bijvoorbeeld zijn kinderen. Dit heet ‘plaatsvervulling’. Ook zij mogen de erfenis verwerpen, maar opgelet, het is goedkoper als iedereen dit tegelijkertijd doet, want elke verklaring moet apart geregistreerd en betaald worden.

Het verwerpen van een erfenis is dus een eenvoudige manier om een generatiesprong te bekomen, zodat de nalatenschap van de grootouders direct naar de kleinkinderen gaat. Het zijn echter wel de kinderen die hierover beslissen, niet de grootouders.

Wanneer moet je een erfenis weigeren?

In theorie heeft elke erfgenaam 30 jaar tijd om een erfenis te aanvaarden. Geen haast dus! Maar voorzichtigheid is geboden, want hoe langer je wacht, hoe groter de kans is dat je – ook onvrijwillig – de erfenis stilzwijgend aanvaardt door een daad te stellen ”die noodzakelijk de bedoeling om te aanvaarden insluit en die men slechts in de hoedanigheid van erfgenaam bevoegd zou zijn te verrichten”.

Het verwerpen van een erfenis is definitief

Denk goed na, want een verklaring van verwerping is onherroepelijk. Dit betekent dat je achteraf niet meer van gedacht kunt veranderen, maar ook dat de schuldeisers van de overledene nooit bij je kunnen komen aankloppen om de schulden te betalen. Inderdaad, de erfgenaam die de nalatenschap verwerpt, wordt geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Van dan af heb je dus niets meer te maken met deze nalatenschap. Let op, het is toch mogelijk dat je als onderhoudsplichtige verplicht wordt om de begrafeniskosten van je ouders te betalen, ook al heb je de erfenis geweigerd. Beide hebben niets met elkaar te maken.

Er is in de wet één scenario voorzien waarin een erfgenaam zijn weigering kan herroepen. Hiervoor dienen twee voorwaarden vervuld te zijn: enerzijds moet de herroeping gebeuren binnen een termijn van 30 jaar en anderzijds mag geen enkele andere erfgenaam de erfenis aanvaard hebben, zelfs niet via een beneficiaire aanvaarding.

De tussenoplossing: de beneficiaire aanvaarding

Er is, naast aanvaarden of weigeren van de erfenis, nog een derde mogelijkheid. Zo kan je de nalatenschap aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. Dit wordt de beneficiaire aanvaarding genoemd. Vaak wordt van deze mogelijkheid gebruik gemaakt als het niet duidelijk is of de erfenis zal volstaan om de schulden van de overledene te dekken. De erfgenaam aanvaardt de erfenis dan slechts voor zover het vermogen volstaat om de schulden te dekken. In het slechtste geval zal dit een nuloperatie zijn.